ಉತ್ತರ ಕನ್ನಡದ ಕೆರೆಮನೆ ಶಿವರಾಮ ಹೆಗಡೆಯವರು (೧೯೦೮-೧೯೯೨)ಯಕ್ಷಗಾನ ಕಲಾವಿದರಾಗಿ ಮೆರೆದಾಡಿದವರು.೧೯೫೫-೫೮ರಲ್ಲಿ ಡೇರೆ ಮೇಳವನ್ನು ನಡೆಸಿದ್ದ ಈ ಕಲಾವಿದರಾಗಿ ಮೆರೆದಾಡಿದವರು. ೧೯೫೫-೫೮ ರಲ್ಲಿ ಡೇರೆ ಮೇಳವನ್ನು ನಡೆಸಿದ್ದ ಈ ಕಲಾವಿದ ೧೯೭೦ರಲ್ಲಿ ಕೇಂದ್ರ ಸರಕಾರದ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪಡೆದರು. ಅಂಗಡಿ ಹೊಟೇಲ್ ಮಾಲಕ, ಡ್ರೈವರ್, ಬಸ್ ಏಜೆಂಟ್, ಯಕ್ಷಗಾನ ಕಲಾವಿದ-ಹೀಗೆ ವೈವಿಧ್ಯ ಪೂರ್ಣ ಜೀವನಾನುಭವವಿದ್ದ ಅವರ ಬದುಕು ವರ್ಣರಂಜಿತವಾಗಿತ್ತು. ಕೆರೆಮೆನೆ ಶಿವರಾಮ್ ಹೆಗಡೆಯವರ ಆತ್ಮಕಥನವನ್ನು ಧ್ವನಿಮುದ್ರಿಸಿಕೊಂಡು ನಿರೂಪಿಸಿರುವ ಜಿ.ಎಸ್.ಭಟ್ಟರು ಅಸಾಧರಣ ಆತ್ಮಕತೆಯೊಂದನ್ನು ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ.
ಬದುಕಿನ ಆಕಸ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ನಿಗೂಢತೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಬೆರಗು ಮೂಡಿಸುವ ಕೆಲವು ಘಟನೆಗಳು ಕೆರೆಮನೆಯವರ ’ನೆನಪಿನ ರಂಗ ಸ್ಥಳ’ದಲ್ಲಿವೆ.ಹೊನ್ನಾವರ ತಾಲೂಕಿನ ಹಳ್ಳಿಯೊಂದರ ಆಢ್ಯ ವ್ಯಕ್ತಿಯೊಬ್ಬರು ಹದಿನಾರು ರೂಪೈ ವೀಳ್ಯ ನೀಡುವುದಾಗಿ ಆಶ್ವಾಸನೆ ಕೊಟ್ಟು, ಶಿವರಾಮ್ ಹೆಗಡೆಯವರ ಮೇಳದ ಆಟ್ ಮಾಡಿಸಿದರು. ಆಟ ಮುಗಿದ ಮೇಲೆ ಅವರು ಶ್ಯಾನುಭೋಗನೊಬ್ಬನ್ ಅಚಾಡಿ ಮಾತು ಕೇಳಿ ಹಣಕೊಡಲು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು. ಪಕ್ಕದ ಊರಿಗೆ ಹೋಗಲು, ಮೇಳದ ಪೆಟ್ಟಿಗೆ ಹೊರಲು ಜನವಿಲ್ಲದೆ ಹೆಗಡೆಯವರುಕಂಗಾಲಾಗಿದ್ದರು ಆಗ ಹಲವು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ನಾಪತ್ತೆಯಾಗಿದ್ದ ಗಣಪತಿ ಎಂಬ ಮಳ್ಳ, ಅಕಸ್ಮಾತ್ತಾಗಿ ಬಂದುಅವರಿಗೆ ನೆರವು ನೀಡಿದ. ಹೀಗೆ ಆಪತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಬಾಂಧವನಾಗಿ ಬಂದವನು ಕೆರೆಮನೆಯವರ ನಂಬಿಕೆ. ಶಿವರಾಮ್ ಹೆಗಡೆಯವರು ಕೋರ್ಟಿಗೆ ಹೋಗಿ, ಒಂದು ವರ್ಷದೊಳಗೆ ಯಕ್ಷಗಾನದ ವೀಳ್ಯದ ಹಣವನ್ನು ವಸೂಲು ಮಾಡಿದರು. ಹಣ ಪಾವತಿ ಮಾಡದಂತೆ ತಡೆದ ಆ ಶ್ಯಾನುಭೋಗವನ್ನು ಅವರು ಹತ್ತು ವರ್ಷಗಳ ಅನಂತರ ಕಂಡರು. ಅದೇ ಶ್ಯಾನುಭೋಗ ಕುಷ್ಟರೋಗಿಯಾಗಿ, ಹುಚ್ಚನಾಗಿ ಗೋಕರ್ಣದ ಹೊಟೇಲೊಂದರ ಮುಂದೆ ಕೊಳೆತ ತಿಂಡಿ-ಹಣ್ಣು ಹೆಕ್ಕುತ್ತಿದ್ದ!
ಗಾಂಧೀಜಿಯಂತೆ, ಆತ್ಮಕತೆಯಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಅಂತರಂಗದ ಪುಟಗಳನ್ನು ತೆರೆಯುವವರು ವಿರಳ. ಕೆರೆಮನೆಯವರು ಇಂಥ ವಿರಳಗಳ ಗುಂಪಿಗೆ ಸೇರಿದ್ದಾರೆ. ನಿರೂಪಕ ಜಿ.ಎಸ್.ಭಟ್ಟರು ದಾಳಲಿಸಿರುವಂತೆ, "ಆದರೆ ಹೆಗಡೆಯವರ ವಿವಾಹೇತರ ಸಂಬಂಧದ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ನಾನು ಪ್ರಶ್ನೆ ಕೇಳಿರಲಿಲ್ಲ.ಆ ಅವಧಿಯ ಒಂದು ಬೆಳಗ್ಗೆ ಚಹಾ ಕುಡಿದು ಕುಳಿತವರು ಇವತ್ತು ಇದನ್ನು ಹೇಳಿ ಬಿಡುತ್ತೇನೆ ಎಂದು ಅವ್ರಾಗಿ ತೊಡಗಿದರು. ನಾನು ಪ್ರಶ್ನೆಯನ್ನೂ ಕೇಳದೆ ಅವರಾಗಿ ಹೇಳದೆಯೂ ಇದ್ದಿದ್ದರೆ ಅಷ್ಟರ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಈ ಕಥನ ಖಂಡಿತ ಅಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಬಿಡುತ್ತಿತ್ತು. " ಇಡಗುಂಜಿ ದೇವಾಲಯದ ದೇವದಾಸಿಯೊಬ್ಬಳು ಕೆರೆಮನೆಯವರನ್ನು ಒಲಿದು ಬ್ಂದಳು. ಅವರ ಗೆಳತಿಯಾಗಿ ಆಪತ್ತಿನಲ್ಲಿ ನೆರವು ನೀಡಿದಳು. "ಆಯುಷ್ಯದ ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ನಿಂತು ಕೊಂಡು ನನ್ನ ಬದುಕಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ್ದನ್ನೆಲ್ಲ ನೆನಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಾಗ ಇದೊಂದನ್ನು ಬಿಟ್ಟರೆ ನಾನು ಅಪ್ರಾಮಾಣಿಕನಾದೇನು" ಎನ್ನುವ ಕೆರೆಮನೆಯವರು ಒಲಿದು
ಬದುಕಿನ ಆಕಸ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ನಿಗೂಢತೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಬೆರಗು ಮೂಡಿಸುವ ಕೆಲವು ಘಟನೆಗಳು ಕೆರೆಮನೆಯವರ ’ನೆನಪಿನ ರಂಗ ಸ್ಥಳ’ದಲ್ಲಿವೆ.ಹೊನ್ನಾವರ ತಾಲೂಕಿನ ಹಳ್ಳಿಯೊಂದರ ಆಢ್ಯ ವ್ಯಕ್ತಿಯೊಬ್ಬರು ಹದಿನಾರು ರೂಪೈ ವೀಳ್ಯ ನೀಡುವುದಾಗಿ ಆಶ್ವಾಸನೆ ಕೊಟ್ಟು, ಶಿವರಾಮ್ ಹೆಗಡೆಯವರ ಮೇಳದ ಆಟ್ ಮಾಡಿಸಿದರು. ಆಟ ಮುಗಿದ ಮೇಲೆ ಅವರು ಶ್ಯಾನುಭೋಗನೊಬ್ಬನ್ ಅಚಾಡಿ ಮಾತು ಕೇಳಿ ಹಣಕೊಡಲು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು. ಪಕ್ಕದ ಊರಿಗೆ ಹೋಗಲು, ಮೇಳದ ಪೆಟ್ಟಿಗೆ ಹೊರಲು ಜನವಿಲ್ಲದೆ ಹೆಗಡೆಯವರುಕಂಗಾಲಾಗಿದ್ದರು ಆಗ ಹಲವು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ನಾಪತ್ತೆಯಾಗಿದ್ದ ಗಣಪತಿ ಎಂಬ ಮಳ್ಳ, ಅಕಸ್ಮಾತ್ತಾಗಿ ಬಂದುಅವರಿಗೆ ನೆರವು ನೀಡಿದ. ಹೀಗೆ ಆಪತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಬಾಂಧವನಾಗಿ ಬಂದವನು ಕೆರೆಮನೆಯವರ ನಂಬಿಕೆ. ಶಿವರಾಮ್ ಹೆಗಡೆಯವರು ಕೋರ್ಟಿಗೆ ಹೋಗಿ, ಒಂದು ವರ್ಷದೊಳಗೆ ಯಕ್ಷಗಾನದ ವೀಳ್ಯದ ಹಣವನ್ನು ವಸೂಲು ಮಾಡಿದರು. ಹಣ ಪಾವತಿ ಮಾಡದಂತೆ ತಡೆದ ಆ ಶ್ಯಾನುಭೋಗವನ್ನು ಅವರು ಹತ್ತು ವರ್ಷಗಳ ಅನಂತರ ಕಂಡರು. ಅದೇ ಶ್ಯಾನುಭೋಗ ಕುಷ್ಟರೋಗಿಯಾಗಿ, ಹುಚ್ಚನಾಗಿ ಗೋಕರ್ಣದ ಹೊಟೇಲೊಂದರ ಮುಂದೆ ಕೊಳೆತ ತಿಂಡಿ-ಹಣ್ಣು ಹೆಕ್ಕುತ್ತಿದ್ದ!
ಗಾಂಧೀಜಿಯಂತೆ, ಆತ್ಮಕತೆಯಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಅಂತರಂಗದ ಪುಟಗಳನ್ನು ತೆರೆಯುವವರು ವಿರಳ. ಕೆರೆಮನೆಯವರು ಇಂಥ ವಿರಳಗಳ ಗುಂಪಿಗೆ ಸೇರಿದ್ದಾರೆ. ನಿರೂಪಕ ಜಿ.ಎಸ್.ಭಟ್ಟರು ದಾಳಲಿಸಿರುವಂತೆ, "ಆದರೆ ಹೆಗಡೆಯವರ ವಿವಾಹೇತರ ಸಂಬಂಧದ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ನಾನು ಪ್ರಶ್ನೆ ಕೇಳಿರಲಿಲ್ಲ.ಆ ಅವಧಿಯ ಒಂದು ಬೆಳಗ್ಗೆ ಚಹಾ ಕುಡಿದು ಕುಳಿತವರು ಇವತ್ತು ಇದನ್ನು ಹೇಳಿ ಬಿಡುತ್ತೇನೆ ಎಂದು ಅವ್ರಾಗಿ ತೊಡಗಿದರು. ನಾನು ಪ್ರಶ್ನೆಯನ್ನೂ ಕೇಳದೆ ಅವರಾಗಿ ಹೇಳದೆಯೂ ಇದ್ದಿದ್ದರೆ ಅಷ್ಟರ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಈ ಕಥನ ಖಂಡಿತ ಅಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಬಿಡುತ್ತಿತ್ತು. " ಇಡಗುಂಜಿ ದೇವಾಲಯದ ದೇವದಾಸಿಯೊಬ್ಬಳು ಕೆರೆಮನೆಯವರನ್ನು ಒಲಿದು ಬ್ಂದಳು. ಅವರ ಗೆಳತಿಯಾಗಿ ಆಪತ್ತಿನಲ್ಲಿ ನೆರವು ನೀಡಿದಳು. "ಆಯುಷ್ಯದ ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ನಿಂತು ಕೊಂಡು ನನ್ನ ಬದುಕಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ್ದನ್ನೆಲ್ಲ ನೆನಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಾಗ ಇದೊಂದನ್ನು ಬಿಟ್ಟರೆ ನಾನು ಅಪ್ರಾಮಾಣಿಕನಾದೇನು" ಎನ್ನುವ ಕೆರೆಮನೆಯವರು ಒಲಿದು
No comments:
Post a Comment